کد مطلب:25414 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

اگر قدس و فلسطين مال مسلمانان است، چرا حضرت رسول اكرم(ص) تغيير قبله دادند، مگر اين كار به دليل تمسخر يهوديان نبود؟

قدس و منطقة فلسطين متعلق به مردم آن سرزمين است؛ همان گونه كه در پاسخ به سؤال اوّل بيان شد، قبل از نقشة استعماري انگلستان و گسيل يهوديان صهيونيست از خارج به آن مكان اكثريت قاطع مردم فلسطين، مسلمان بودند، و دومين جمعيت ديني از آن مسيحيان بود، يهوديان در رديف سوم قرار داشتند و آن هم با جمعيتي كمتر از 5% .

هر يك از اين سه دين، اسلام، مسيحيت و يهود، در منطقة فلسطين مكان هاي مقدسي دارند كه در جاي خود محترم است و مسلمانان آن ها را حرمت مي نهند و در طول تاريخ اسلامي نشان داده اند كه زندگي مسالمت آميز با پيروان ديگر اديان و حرمت نهادن به مقدساتشان، سيرة آنان است.

اين سخن درست است كه بيت المقدس مدتي قبله مسلمانان بود كه در سال دوّم هجرت قبله مسلمانان از آن مكان به كعبه تغيير يافت. در اين شكي نيست، امّا چرا چنين شد؟ در اين حكمتي وجود دارد كه در ذيل بيان مي گردد، ليكن اين دليل نمي توان باشد كه بيت المقدس به مسلمانان تعلق نداشته باشد. توضيح اين كه:

بر اساس آيات و روايات، كعبه از زمان پيرايش زميني و خلقت آدم ابوالبشر مكاني مبارك و مورد عنايت خداوندي بوده است. قرآن مي گويد: انّ اول بيت وضع للناس للذي ببكة مباركاً و هديً للعالمين؛[6] اولين خانه اي كه براي عبادت عموم مردم اختصاص يافت، خانه اي در مكه [كعبه] كه مبارك و ماية هدايت جهانيان است.

به مقتضاي برخي روايات حضرت آدم كعبه را بنا كرد و خود بر گرد آن طواف نمود.[7]

بر اين اساس، بدون شك اهميت كعبه و قدمت آن بيش از بيت المقدس و مسجد الاقصي است و از اين رو براي قبله قرار گرفتن سزاوارتر است، ليكن به خاطر مصالحي در اوايل ظهور اسلام، به طور موقت بيت المقدس به عنوان قبلة مسلمانان قرار گرفت. از جمله:

1ـ با توجه به اين كه كعبه متعلق به اعراب و مورد احترامشان بود، نماز خواندن به سمت بيت المقدس تعبد و ايمان خاصي را مي طلبيد و مي توانست در جة ايمان و تسليم اعرابي را كه مسلمان مي شدند، نشان دهد و مؤمن واقعي را از سايرين جدا كند؛ يعني در واقع يك آزمون براي سنجش ايمان افراد بود. در اين باره قرآن مي گويد: و ما جعلنا القبلةالتي كتبت عليها الاّ لنعلم من يتبع الرسول ممن ينقلب علي عقبيه؛[8] آن قبله اي را كه قبلاً بر آن بودي ما تنها براي اين قرار داديم كه افرادي را كه از پيامبر تبعيت مي كنند، از آنان كه به گذشتة خود باز مي گردند،مشخص كنيم.

2ـ در آن زمان، مكان بت هاي اصلي مشركان و پرستش بت ها، كعبه بود، اولين و مهم ترين پيام دين اسلام مبارزه با بت پرستي و دعوت به پرستش خداي يگانة ناديدني است،بدين جهت اسلام در آغاز براي جلوگيري از هر گونه توجه به بت ها و تثبيت عقيدة توحيد در اذهان تازه مسلمانان (كه اكثراً در گذشته بت پرست بودند)، مسلمانان در عبادتشان موظف شدند به سمت بيت المقدس و مسجد الاقصي كه پايگاه دين توحيدي و معتقدان به توحيد نماز گزارند تا از شائبه هر گونه توجه به بتها مبرا باشند.

به جز اين دو حكمت مذكور، حكمت هاي ديگري نيز اين خصوص بيان شده است كه به جهت پرهيز از طولاني شدن از ذكر آن ها خودداري مي نماييم.[9]

به هر حال حكم قبله قرار گرفتن بيت المقدس از احكام موقتي بوده كه به تمام شدن مصلحت موقتش آن حكم نيز به پايان رسيد.

يهوديان زمان پيامبر(ص) از تغيير قبله ناراحت شدند، آنان در آغاز مسلمانان را سرزنش مي كردند كه چرا بيت المقدس را قبله خودشان قرار داده اند و به مسلمانان گفتند: شما در داشتن قبله مستقل نيستيد؛ و بعد از تحويل قبله به نوعي ديگر خرده گيري مي كردند و مي گفتند: چرا قبلة شما را تغيير داديد.[10] كساني كه بهانه جو باشند، در هر حال چيزي براي بهانه جويي پيدا مي كنند.

حال بعد از بيان اين سخن مي گوييم: به فرض پذيرفتيم كه به جهت تمسخر يهوديان قبله از بيت المقدس و مسجد الاقصي به مكه و كعبه تغيير كرد، اين دليل نمي شود كه بيت المقدس به مسلمانان تعلق نداشته باشد. دين اسلام در راستاي اديان اديان الهي و متكامل ترين آن ها قرار دارد. پيامبر اسلام(ص) خاتم و گل سرسبد سلسلة پيامبران است. به دستور اسلام مسلمان مي بايست به تمامي كتاب هاي آسماني پيشين و پيامبران گذشته ايمان داشته باشند (والمؤمنون كل آمن بالله و ملائكته و كتبه و رسله)[11] بنابراين نبايد در اصل اديان توحيدي با شقاق و جدانگري نظر نمود، بسياري از چيزهايي كه يهوديان مقدس مي شمارند مسيحيان و مسلمانان نيز مقدس مي شمارند، چون كه همه در يك خط هستند، آنان مي بايست به حكم دين راستين خود به پيامبر اسلام(ص) ايمان آوردند. قدس و مسجد اقصي از قبل مورد احترام يهوديان، سپس مسيحيان بود، مسلمانان هم آن را محترم شمردند و دو جهت تقدس ديگر در فرهنگ اسلامي كسب نمود: يكي معراج و اسراي پيامبر(ص) از آن جا آغاز شد و ديگر قبلة اوّل مسلمانان قرار گرفت.

حال مي گوييم: اگر قدس به مسلمانان تعلق دارد، بدين جهت است كه:

اوّلاً: دين اسلام در سير تكاملي اديان ابراهيمي است و مكان هاي مقدس در اديان توحيدي قبل از اسلام، در نزد آنان مقدس است، بلكه پيروان و وارثان واقعي پيامبران پيشين مسلمانان هستند و به حكم دين اسلام مي بايست مسلمانان به اين مقدسات ارج نهند.

ثانياً: در فرهنگ اسلامي دو جهت بر اهميت و تقدس مسجد الاقصي و بيت المقدس افزوده شد، يكي واقعة معراج و اسري و دومي اولين قبلة مسلمانان بودن.

ثالثاً: ساكنان فلسطين كه در آغاز يهودي بودند، سپس به دين حضرت مسيح و بعدها به دين اسلام گرويدند و قدس به مردمشان تعلق دارد، و آنان مسلمان هستند اكثريت قاطعشان پيرو دين اسلام شدند، دو دين يهود و مسيحيت در اقليتند.

[1] گوستاولبون، تاريخ تمدن اسلام و عرب، ص 155.

[2] همان، ص 401.

[3] همان، ص 405.

[4] گيتا شناسي كشورها، شماره انتشاراتي 154، ص 221 - 227.

[5] مجلسي، بحارالانوار، ج 74، ص 164.

[6] آل عمران (3) آية96.

[7] كليني، كافي، ج 4، ص 189.

[8] بقره (2) آية 143.

[9] ر.ك: تفسير نمونه، ج 1، ص 485 و 486.

[10] بقره (2) آية 142.

[11] بقره (2) آيه 285.